Terwijl hij op zoek is naar voedsel, komt deze blauwe vinvis continu schepen tegen die hij moet ontwijken. Het heeft wat weg van een computergame maar een ‘hit’ kan de enorme walvis echt fataal worden. 

© Luis Bedriñana-Romano

Elke zomer zwemmen blauwe vinvissen (Balaenoptera musculus) vanaf de evenaar bij de Galapagos eilanden naar de kust van Chili om daar te eten en hun jongen te voeden met kleine kreeftachtigen (krill). Tussen de vele eilanden en fjorden kunnen de giganten genoeg garnaaltjes vinden, omdat het zeewater zich daar mengt met subarctisch water en zoet rivierwater. Een aantal walvissen is uitgerust met een zender waarmee Chileense onderzoekers ze al enige jaren op hun tochten volgen.

Fatale aanvaring 

De zeezoogdieren moeten hun ‘eetkamer’ delen met de mens – en met heel veel zalm, want in dit gebied bevindt zich een van de grootste concentraties zalmkwekerijen ter wereld. Er varen zo’n 1000 schepen per dag rond, waarvan ruim 700 voor de zalmindustrie. Die vaartuigen, tot soms 100 meter lang, vervoeren zowel levende als verwerkte zalm en ze voorzien de zalmkwekerijen van personeel en voorraden. 

Onderzoekers van de Austral University of Chili hebben nu de routes van de walvissen naast die van het scheepvaartverkeer gelegd, om letterlijk in kaart te brengen waar ze met elkaar kunnen botsen. Want het is wel zeker dat boten in aanvaring komen met blauwe vinvissen, maar hoe vaak zo’n ongeluk voorkomt is nog nauwelijks vastgelegd. Op zijn best geeft een rederij een fatale botsing met een walvis door, maar hoe vaak het bijna mis gaat is minder bekend, laat staan dat we weten hoe het er onder water aan toe gaat.

Duikende blauwe vinvis
Twee blauwe vinvissen bij Californië. (Foto Dan Shapiro, NOAA, via Wikimedia)

Uit eerder onderzoek bleek dat de gigantische zoogdieren in 55% van de gevallen een trage ondiepe duik maken als ze een schip voelen of horen naderen, maar over het algemeen zwemmen ze dus niet horizontaal van een schip weg. Zo lopen ze groter risico op een fatale aanvaring, zeker als het om grote en snelle vaartuigen gaat.

Kwetsbare kanjer

De blauwe vinvis is het grootste dier dat ooit op aarde heeft geleefd. Hij kan tot wel 32 meter lang worden. Kwetsbaar is niet het woord dat bij zo’n kanjer past, maar toch is de walvis het wel. Blauwe vinvissen hebben de status ‘bedreigd’ op de IUCN Rode Lijst. Waren het er in 1926 nog ongeveer 140.000 wereldwijd, nu is de populatie geschat op 5.000 tot 15.000 individuen. Hun aantallen lijken wereldwijd te stijgen, maar ze planten zich traag voort, dus bescherming van deze soort blijft cruciaal. Eén van de grootste bedreigingen zijn botsingen met schepen

Wetenschappelijke visualisatie van een blauwe vinvis die voedsel zoekt terwijl hij schepen probeert te ontwijken in de Gulf of Ancud bij Chili. Beeld: © Luis Bedriñana-Romano.

De animatie laat een hectische week in het leven van een blauwe vinvis zien. De walvis (het blauwe stipje) probeert zijn weg te vinden in een doolhof van rondvarende schepen voor de kust van Chili. De snelle zenuwachtige bewegingen komen van vaartuigen uit slechts één vloot, waarschijnlijk varen er nog veel meer rond, maar daarvan waren de satellietgegevens niet beschikbaar voor de wetenschappers.

Walvis en schip scheiden

De onderzoekers concluderen in het wetenschappelijke tijdschrift Scientific Reports van 1 februari dat de binnenwateren van dit Chileense kustgebied het meeste risico op aanvaringen geven. Ze adviseren om wereldwijd gebieden aan te wijzen waarin de bescherming van zeezoogdieren prioriteit heeft. Het beste is om walvis en schip te scheiden, zeggen ze, in ruimte en tijd. Dat kan bijvoorbeeld door de vaarroutes om de aanwezige walvissen heen te leiden en de tijden waarop de schepen het ruime sop kiezen aan te passen. Als dat niet lukt, dan zouden de boten langzamer kunnen varen. Zo heeft een hongerige walvis een grotere kans om ongeschonden een uitweg te vinden uit het doolhof.

Bronnen: LiveScience, Nature