In Top 2000 tijden reis je langs je leven in liedjes. Sommige muziek uit het verleden kan zelfs je toekomst bepalen. Ken je dat, dat je nog precies weet waar je was toen een tekst voor het eerst echt binnenkwam?
Jaren geleden stond ik in de auto op weg naar mijn werk voor het rode verkeerslicht vlak bij mijn huis, toen ik dit op de radio hoorde:
“You can waste a whole lifetime
Chris Rea- Gone Fishing
trying to be
what you think is expected of you
but you’ll never be free.”
Op dat moment besefte ik: als ik blijf werken bij dit bedrijf, doe ik wat iedereen van me verwacht. Ik was al een tijdje niet zo tevreden, ik leerde geen nieuwe dingen meer, ik groeide niet. Maar echt tijd en ruimte nemen om te solliciteren was lastig met een drukke baan.
Chris Rea bracht me op het idee: waarom stop ik niet met die baan? Pas dan ben ik echt vrij om iets anders te gaan zoeken. Het gevoel dat dat me gaf, vergeet ik nooit meer. Het begon toen al, bij dat verkeerslicht. De toekomst lag aan mijn voeten. En die verwachtingen van iedereen? Het kwam voor mezelf nog het meest onverwacht.
Verlammende verwachtingen
Verwachtingen kunnen je echt verlammen. Ik ben er inmiddels achter dat het vaak niet de verwachtingen zijn van de maatschappij, van je collega’s of je vrienden. Het zijn je eigen verwachtingen. Je kunt daar dus zelf wat aan doen. We leggen onszelf hele hoge eisen op, die je soms lastig kunt waarmaken. Ze blokkeren je en zelfs als je die blokkade al kunt doorbreken, dan ben je nog niet tevreden. Als enige.
Wat zit erachter? Het heeft volgens mij te maken met twee dingen.
Van afhankelijk naar verantwoordelijk
Het ene is iets wat met onze evolutie te maken heeft, namelijk ons gevoel dat we zelf verantwoordelijk voor de resultaten zijn. Onlangs kwam het langs in mijn cursus Big History, en Yuval Noah Harari schrijft erover in zijn boek Sapiens. Vanaf de tijd dat de mens, zo’n 12.000 jaar geleden, landbouw ging plegen, drong ook het besef door dat zij de controle hadden over de natuur. Sterker nog, hoe meer gewassen ze gingen telen, des te groter de voorraden werden, des te meer mensen daarvan afhankelijk werden. Het werd een verplichting, en er was geen weg meer terug naar de tijd toen ze nog als jagers en verzamelaars door het land trokken. Met de kennis van nu lijkt die vroegere levensstijl gezonder en relaxter. Van leven op de korte termijn naar plannen voor de lange termijn, van gevarieerd naar eenzijdig voedsel, van pluk de dag naar dagen hard werken om te kunnen plukken. Het zijn niet meer de grillen van de natuur waar we afhankelijk van zijn, maar onszelf. We kunnen de omstandigheden niet meer de schuld geven, maar we zijn zelf verantwoordelijk geworden. Wij kunnen immers zorgen dat we genoeg voorraden hebben om droge of natte tijden te overleven. Dat schept verwachtingen, waar we helaas maar lastig los van kunnen komen. Het heeft onze manier van leven en denken de laatste duizenden jaren nogal beïnvloed.
Wat jij denkt dat anderen denken
Onze maatschappij verwacht veel van ons en onze inspanningen. Tegelijkertijd creëer je zelf verwachtingen, met je eigen gedachten. Wat jij denkt dat anderen denken. Terwijl je weet dat je dat niet kunt weten. Toch handel je vaak op een bepaalde manier om indruk te maken op anderen, om je eigen beeld of imago te versterken. Je hebt zelf misschien een ideaal voor ogen: zo zou ik willen zijn. Maar idealen zijn gevaarlijk als je je erop blind staart. Voor je het weet blokkeer je, of je kunt juist niet ophouden met werken omdat het nooit goed genoeg is.
Vincent van Gogh
Hoe kun je je aan de greep van de verwachting ontworstelen? Het mooie is: iedereen heeft last van verwachtingen. Ook beroemde en bewonderde mensen zoals Vincent van Gogh en Annie M.G. Schmidt. Hoe zij ermee omgaan kan je helpen om ze zelf de nek om te draaien.
In een prachtig project van het Van Gogh museum zijn nu alle brieven van Vincent van Gogh online te lezen. Je kunt er je eigen favoriete quotes in highlighten. In een van Vincents vele brieven aan zijn broer Theo schrijft hij dit:
“En verder is het goed om te werken voor mensen die niet weten wat een schilderij is.”
Vincent van Gogh
Zo is het precies: zonder verwachtingen ben je vrij.
Annie M.G. Schmidt
De kleinzoon van Annie M.G. Schmidt stapte in haar voetsporen door haar leven in een mooie documentaireserie op TV. Schrijfster in hart en ziel, in haar kunst zowel onaantastbaar als toegankelijk. Toen ze in Amsterdam bij het Parool kwam te werken en zich bij een amateurtoneelgezelschap aansloot, zat ze helemaal op haar plek. Vanaf toen nam haar schrijverswerk een hoge vlucht, iedereen wilde teksten van haar. Hoe kwam dat?
“Als je met elkaar iets doet, en het maakt je helemaal niets uit of het publiek het leuk vindt, je doet het voor je eigen plezier, dan durf je veel meer, dan mag je ook veel meer.”
Annie M.G. Schmidt
Geen idealen meer, geen blik naar buiten, geen doelgroepdenken, geen verwachtingen, maar je eigen bron van plezier aanboren. Als je daar dan anderen mee raakt, is dat mooi meegenomen.
Dat zijn dus niet mijn goede voornemens. I’m gone fishing with Chris Rea. En ik gooi mijn blogjes op Facebook.
